[Nettime-nl] Verzet tegen de oorlog als deel van de strijd tegen de neo-

["Autonoom Centrum" <ac@autonoomcentrum.nl>]

2 oktober 2001

Open grenzen en open mensen in een open maatschappij

Verzet tegen de oorlog als deel van de strijd tegen de neo-
liberale globalisering

Door Ed Hollants, Freewhere / Autonoom Centrum


De aanslagen op 11 september '01 in de VS hebben tal van
negatieve gevolgen,  zoals in de meeste discussiebijdragen en
analyses geschetst wordt. Maar er zijn ook ontwikkelingen te
zien waarvan niet direct te zeggen valt, hoe ze zullen uitpakken.
Dat maakt dat we een onstabiele periode ingaan, die een
toename van conflicten tot gevolg kan gaan hebben. Van belang
is om vanuit het opkomende verzet tegen de neo-liberale
globalisering daar een antwoord op te geven.

De VS worden op dit moment bruut wakker geschut. Voor het
eerst dringt in bredere kringen het besef door dat Amerika geen
eilandje is. Er blijkt nog een hele wereld buiten Amerika te
bestaan.
De aanslagen in Amerika brengen vooral Amerikanen het besef
bij, dat er in de wereld rondom hen een enorme haat of weerzin
is tegen hun land. In het Midden-Oosten is dit het duidelijkst
waarneembaar, maar langzamerhand krijgen Amerikanen ook
beelden te zien van landen waar ze nauwelijks het bestaan van
kenden, waar dezelfde haat te zien is: Pakistan, Afghanistan.
Ook uit de rest van de wereld klinken overal kritische geluiden
over Amerika. Het is opvallend dat er een belangrijk verschil is
tussen de opiniestukken en analyses uit de niet- westerse wereld
 en de westerse wereld. In de niet-westerse wereld wordt bijna
zonder uitzondering na de afschuw over het gebeuren op 11
september direct gewezen op 'de alledaagse situatie' van grof
geweld in de niet-westerse wereld. Geweld dat veelal direct of
indirect te maken heeft met de VS. In de VS en Europa worden
daarentegen de aanslagen vooral gezien als losstaande
gebeurtenissen zonder geschiedenis. Het zou vooral om wrok
gaan en angst voor de moderniteit.
Ook in Nederland is er een zelfde verschil van benadering
waarneembaar tussen autochtonen en allochtonen.

Amerika wil niets van de kritiek weten en de wereld wordt
opgeroepen om met vereende krachten het terrorisme te lijf te
gaan middels een coalitie. Geen vrijwillige deelname, want je
bent voor of tegen. Tegen zijn heeft als consequentie een
economische boycot van de VS en een eventuele bommenregen.
 Daar heeft niemand zin in, dus buiten Irak en Afghanistan die als
 schuldigen worden aangewezen van alle ellende is iedereen van
de partij. Wel probeert elk land wisselgeld te krijgen voor
deelname aan de coalitie. De basis van de coalitie is geen
ideologische politieke verbondenheid maar omkoperij en
afpersing.
De deelnemende landen zullen hun eisen steeds proberen op te
schroeven en uiteindelijk zal  de coalitie barsten en blijkt dat het
geheel niet meer was dan een façade waarachter
onoverbrugbare verschillen schuilen. Ik vraag me trouwens af
wie er enig geloof heeft in die coalitie als verdedigers van de
democratie en de beschaving. Mocht je al vertrouwen hebben in
 de VS en Europa dan zal toch daarnaast vooral opvallen dat tal
van landen die aan de coalitie deelnemen dictaturen zijn die hun
bevolkingen onderdrukken en terreur ondersteunen. Hoe valt te
verkopen dat landen als Iran, Syrië of Pakistan, die jarenlang als
 bases van  terreurbewegingen werden gezien, nu ineens in een
coalitie tegen terreur zitten? Het is dan ook meer een kwestie
van public relations om een eventuele aanval te kunnen verkopen
 en kritiek in de kiem te smoren. Ondertussen maken diverse
landen gebruik van de 'heilige'oorlog tegen het terrorisme om
oppositiegroepen, opstandige minderheden of
vrijheidsbewegingen in naam van die oorlog extra hard aan te
pakken.


Het lijkt er nu op dat de VS aarzelen met een sterke militaire
reactie. De gevolgen van een verkeerde inschatting zijn dan ook
enorm. Tenslotte lijkt er op dit moment nog geen sprake van
oorlog maar van een criminele daad. Begin je als reactie daarop
een oorlog dan is de uitkomst daarvan geheel niet zo
voorspelbaar. De coalitie is zeer broos en de beelden van
honderden onschuldige slachtoffers in Afghanistan zal de
islamitische wereld in grote beroering brengen. Blijkbaar begint
er bij de machthebbers in de VS dan toch iets door te dringen.

De weerstand tegen een militaire ingrijpen is groot. In de VS en
Europa zijn tal van initiatieven die ageren tegen oorlog. Buiten de
 VS en Europa is er bijna uitsluitend weerstand tegen een
militaire  ingrijpen. Langzamerhand verschijnen er ook in de
westerse  wereld meer kritieken die de voedingsbodem voor de
aanslagen  zien als een gevolg van tientallen jaren buitenlandse
politiek van  de VS.
Sinds lange tijd kan er weer gesproken worden over de
misstanden die de VS in vele, zo niet alle delen van de wereld,
mede veroorzaakt hebben. Tenslotte zijn de VS een van de
belangrijkste krachten achter terreurbewegingen van de
afgelopen vijftig jaar. Of het nu gaat om steun aan contra's in
bijna geheel Midden Amerika, aan coupe's in Zuid-Amerika,
aan Bin Laden of aan Albanese maffia, telkens blijken de VS
achter de schermen te zitten.

Niet alleen Amerikanen komen langzaam tot het inzicht dat hun
wereldbeeld niet meer klopt. In Nederland wordt duidelijk dat
de veel bejubelde multiculturele samenleving slechts een dun
laagje vernis is. Nu begint het laagje als gevolg van de aanslagen
te scheuren en wordt ineens duidelijk dat er en grote afstand is
tussen 'allochtonen' en 'autochtonen'. Er is vooral onbegrip van
autochtonen voor de standpunten en belevingswereld van
allochtonen over de aanslagen in Amerika. Niet dat er geen
veroordeling van de aanslagen is door allochtonen, maar bij
autochtonen is vooral onbegrip over de aanduiding van de
oorzaken, namelijk Amerika zelf, en als gevolg daarvan een anti-
Amerika en anti-Israel stellingname. Elke keer als er al iets van
de gevoelens van allochtonen naar buiten komt wordt dit direct
afgestraft door politici en media. Ondertussen gist het onder veel
 migranten met name van Arabische afkomst. Doordat hun
frustraties oplopen - zij zien al jaren met lede ogen de
bombardementen op Irak en de gewelddadige onderdukking
van Palestijnen aan - en er nauwelijks een uitlaatklep is voor
hen, valt te vrezen dat dit ze zich plotseling fel en eventueel
gewelddadig gaat uiten. Ondanks dat de meeste migranten
eigenlijk niets van Bin Laden moeten hebben is de kans groot
dat een deel van hen toch eerder voor hem partij kiest dan voor
Amerika als het tot oorlog komt.
Terwijl van allochtonen geëist wordt dat ze zich in het kader van
de integratie verdiepen in de geschiedenis en cultuur van
Nederland is er nauwelijks sprake is van het omgekeerde. Een
Marokkaan(se) identificeert zich, vanuit zijn/haar cultuur en
afkomst maar ook vanuit zijn/haar positie als tweederangs
burger, met het lot van Palestijnen. Hiervoor is nauwelijks ruimte
 en begrip in de Nederlandse samenleving. Er is dan ook in het
geheel geen sprake van een multiculturele samenleving. De islam
blijft voor de meest autochtonen vreemd en eng. In plaats van
integratie blijkt dat er in Nederland vooral verschillende culturen
naast elkaar bestaan. Ineens wordt het 'o zo tolerante'
Nederland opgeschrikt door onvervalst racisme en racistische
aanslagen. Verdere polarisatie ligt op de loer.

Je zou kunnen stellen dat de aanslagen ook iets positiefs
opleveren, namelijk dat nu een aantal zaken aan het licht komt,
die al lange tijd om oplossingen vragen maar voortdurend
verdrongen zijn. Doordat ze nu aan het licht komen is er in ieder
geval een begin van discussie. Maar zo als het er nu uit ziet zal
de discussie beperkt blijven en de repressie toenemen.

Er is ook een verschuiving te verwachten in strategische keuzes
van de VS. Amerika weet nu dat het militair en economische
supermacht zijn niet meer genoeg is. Het land moet iets doen aan
 de dubbele standaard in haar buitenlandse politiek en zal haar
optreden aan meer mensen dan Amerikanen alleen moeten
rechtvaardigen. Er zal dan ook gezocht worden om de scherpste
 kantjes van deze dubbele standaard er in een aantal conflicten
af  te halen. Vooral Israël krijgt te maken met een veranderende
opstelling van de VS. Het conflict tussen Israël en de Palestijnen
is van grote betekenis voor de gehele Arabische wereld.
Arabieren zien in Israël de tastbare vijand die hun Arabische
land heeft afgepakt en als symbool van de frustraties die zijn
opgedaan de vorige eeuw door met name de bemoeienissen van
 de kapitalistische westerse wereld in de islamitische wereld. Er
moet recht gedaan worden. Omwille van de stabiliteit moeten de
 VS een neutralere positie gaan innemen om het conflict op te
lossen. De VS zullen, om haar langdurige oorlog tegen
terrorisme te verwezenlijken, wat betekent veiligheid voor
Amerikanen en het veiligstellen van Amerikaanse belangen, niet
langer alleen op Israël, Saoudi Arabie en Turkije kunnen
bouwen.  Naast het probleem van Israël is ook Saoudi Arabie
op langere termijn een onzekere factor. Ten slotte komt veel van
 de steun aan en het ideeëngoed van de fundamentalistische
islam  juist uit Saoudi Arabie. Een kleine elite lukt het daar nog
steeds  om dit enigszins binnen de perken te houden maar de
vraag is  voor hoe lang. Het is al veel betekenend dat Saoudi
Arabie haar  grondgebied niet ter beschikking stelt aan
Amerikaanse militairen  die Afghanistan willen gaan aanvallen.

De meedogenloze politiek waarmee Amerika maar ook Europa
de laatste vijftig jaar elk alternatief voor de kapitalistische
economie hebben kapot gemaakt en de wereld ten eigen bate de
 'vrije markt' hebben opgelegd, heeft er voor gezorgd dat het
enige alternatief voor veel mensen nu de fundamentalistische
islam is. Daarnaast speelt ook zeker een rol dat de westerse
'beschaving' voortdurend als superieur wordt bestempeld en
daarom alleen al het gelijk aan haar kant heeft. Voor een
buitenstaander moet dit lachwekkend overkomen. Deze
'beschaving' heeft het fascisme opgeleverd waar half Europa aan
 ten prooi gevallen is: Italië, Duitsland, Oostenrijk, Portugal,
Spanje en Griekenland. Deze 'beschaving' heeft voor het eerst
atoomwapens gebruikt en wel op burgerdoelen, zonder enige
schaamte. Deze 'beschaving' heeft gepoogd joden, zigeuners,
invaliden, communisten en homoseksuelen uit te roeien. Je kunt
niet anders concluderen dat deze 'beschaving' niet beter is dan
andere beschavingen. Wel meet de elite van deze 'beschaving'
zich de kracht toe om alle anderen te overheersen.
Niet een paar honderd terroristen zijn de werkelijke bedreiging
voor deze elite, maar het toenemende verzet van miljoenen tegen
 de Amerikaanse overheersing op het gebied van economie,
cultuur en militaire technologie. Aan de ene kant wordt het
verzet vormgegeven door de duizenden ngo's (niet-
gouvernementele organisaties) in de wereld die zich keren tegen
IMF, Wereldbank, multinationale ondernemingen, en die je kunt
scharen onder de anti-globaliseringsbeweging. Aan de andere
kant is er in veel landen een groei van islamitisch
fundamentalistisch bewegingen maar ook van nationalistisch
extreem rechtse groeperingen.

De scheve verhoudingen in de wereld zijn al langer bij velen een
punt van discussie dat steeds hoger op de agenda komt te staan.
 Afgelopen jaar is het de beweging tegen de neoliberale
globalisering gelukt discussie, ook in de mainstream media, open
 te breken en het handelen van IMF en Wereldbank in het
defensief te dwingen. Meer en meer mensen beginnen in te zien
dat de wereld niet op te delen is in afzonderlijke onafhankelijke
delen. Het enorme netwerk van ngo's en basisorganisaties in alle
delen van de wereld heeft elkaar mede dankzij internet weten te
vinden. Een netwerk niet van machthebbers maar van burgers.

De migratiediscussies bewegen zich ook in de richting van
mondiale verantwoordelijkheid. Het beleid van rijke landen heeft
 zich ontwikkeld in een niets ontziende strijd met desnoods
militaire middelen tegen migratie. Tevergeefs, het wordt steeds
meer mensen duidelijk dat grenzen niet meer te sluiten zijn.
Pogingen die wel daartoe ondernomen worden leiden tot
toenemende criminaliteit, uitholling van mensenrechten en
militarisering aan de grenzen en  binnenlandse controle.
Naast economische factoren en migratie dringt nu ook het besef
door dat veiligheid hier samenhangt met veiligheid elders.
Verzet tegen de dreigende oorlog, mondiale
verantwoordelijkheid, het verzet tegen de inperking van
burgerrechten, zijn dan ook een logisch onderdeel van de
ontstane netwerken tegen de neoliberale globalisering. Ook de
kritiek van de anti-globalisten wat betreft het gebrek of zelfs het
ontbreken aan democratische controle op
besluitvormingsprocessen, wordt juist versterkt door de wijze
waarop allerlei maatregelen door de VS en Europa genomen
worden als reactie op 11 september 2001.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat netwerken tegen de
neoliberale globalisering in veel landen nu voorop lopen in het
verzet tegen de oorlog. Het aantal mensen dat tegen een oorlog
ageert is nu al groter dan tien jaar geleden tijdens de Golfoorlog.
 De kritiek die veel mensen hebben tegen een militair ingrijpen, is
 dat ze de aanslagen niet zien als los feit maar deze verbinden
aan  de wijze waarop de wereld nu in elkaar zit. De dominantie
van  de VS en Europa, hun cynische machtspolitiek, de armoede
in  veel landen in contrast met de rijkdom hier en het ontbreken
van  respect voor andere culturen, worden gezien als
voedingsbodem  van het terrorisme. Deze kritieken sluiten
naadloos aan bij de  opkomende beweging tegen de neo-liberale
globalisering.

Het is nu vooral nodig om duidelijke standpunten in te nemen en
ook een beeld te schetsen hoe het dan wel beter kan of duidelijk
 te stellen waar je voor bent.
Zoals vanuit een radicaal standpunt rond migratie wordt gepleit
voor open grenzen in plaats van uitsluiting en afsluiting (zie
bijvoorbeeld ons pamflet 'Vlucht naar voren') zal in de
opkomende beweging of netwerk rond veiligheid gepleit moeten
worden voor de open maatschappij in antwoord op terreur.
Een open maatschappij betekent dat iedereen zich vrij kan uiten
en ontplooien. Een maatschappij die verder reikt dan de
landsgrens. Een maatschappij waar geen dominantie is van een
cultuur maar een confrontatie van culturen die elkaar niet
afwijzen maar elkaar verrijken.
Een beweging moet ook morele standpunten als kern hebben,
hetgeen betekent dat terreur ondubbelzinnig moet worden
afgewezen. Morele uitgangspunten die ook zouden moeten
gelden voor staten en instituties. Zoals de staatsterreur van Israël
 tegen de Palestijnen veroordeeld en bestreden moet worden,
zal  dit tegelijkertijd ook moeten gelden voor de zelfmoordacties
van  Palestijnen. Ook in het verleden zijn maar al te vaak door
links  de misdaden gepleegd door bevrijdingsbewegingen door
de  vingers gezien.
Een helder standpunt tegen het Amerikaans beleid maar ook  tegen dat van
Europese landen moeten we blijven uitdragen.

Voor ons of tegen ons, 'either you are with us or you are with  the
terrorists',  het is de polarisatie die ons opgelegd wordt. Als  de staat
bedreigd wordt zullen afwijkend gedrag of andere  mening als bedreigend
gezien
gaan worden. Wij moeten de  keuze maken of we als eerste Nederlands
staatsburger zijn of  wereldburger. De strijd tegen terrorisme zal niet zo
zeer
een   militair conflict tussen staten worden maar een binnenlandse  oorlog.
Wie echte veranderingen wil, moet inzien dat de weg daartoe  lang is, niet
vrijblijvend en niet zonder risico's. Het is nu eenmaal  een kwestie van
afdwingen van veranderingen, en ondermijnen  van macht waarbij de andere
kant
niet met de handen over  elkaar gaat zitten toe kijken.
Kortom we moeten zeker nu niet in het defensief gaan of te  voorzichtig
worden.
Voordat je het weet ben je bezig met  zelfcensuur. Binnen de
voorbereidingsgroep van de manifestatie  op 30 september jl. op de Dam in
Amsterdam van het 'Platform  tegen de Nieuwe Oorlog' bleek ook vooral vrees
te
bestaan  voor anti-amerikanisme, en anti-Israel standpunten en te felle
 affiches of spandoeken o.a. van Arabische jongeren. In plaats  van angst en
afwijzing moet juist veel meer contact gezocht  worden met allochtonen. Met
hen
de discussie aangaan en  vooral leren luisteren hoe zij de dingen ervaren.
De
dreigende  polarisering moet met alle middelen voorkomen worden.
De formulering van heldere, duidelijke standpunten zijn nodig.  Laten we ons
daarbij vooral baseren op eigen informatiebronnen  en niet meegaan in een
media-hype. We moeten vooral  doorgaan met het uitbouwen van de mondiale
beweging zoals  die de laatste jaren ontstaan is.
Met andere woorden: met volle kracht verder globaliseren zowel
 op grote afstand als in eigen omgeving.

Ed Hollants
Freewhere / Autonoom Centrum

Dit artikel en een 40 tal andere artikelen over de aanslagen
(veelal in het engels) evenals tal van artikelen over de
globalisering  zijn te vinden op www.freewhere.nl



______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).