[Nettime-nl] DNW nieuwsbrief, nummer 5

[Stan van Engelen <staeng@vpro.nl>]

== Dit is de onregelmatig verzonden elektronische nieuwsbrief ==
== van de redactie van het VPRO televisieprogramma DNW. ==

======
deze week:
- Afghanistan, centrum van de wereld
- documentaire "Afghanistan: The Dark Ages" zondagavond bij de VPRO
- John Cooley's "The Unholy Wars"
- a.s. maandag weer een nieuwe DNW
======

Het centrum van de wereld wil zich nog wel eens verplaatsen maar 
het ligt op het moment ontegenzeggelijk in Afghanistan. Daar wordt 
een land, een godsdienst en misschien wel de hele wereld gegijzeld 
door een aantal moderne desperado's die het terrorisme eerst 
geprivatiseerd en vervolgens geglobaliseerd hebben, compleet met 
een doeltreffende, internationaal aansprekende mediacampagne. 
Eigenlijk precies zoals McDonald's het met de hamburger heeft 
gedaan.

De voortrekkers van privatisering en globalisering zelf staan er 
ondertussen raar van te kijken. Nu  -we schrijven dit op Day Four 
van het deel "America Strikes Back"- wordt er nog flink 
gebombardeerd maar de kans is groot dat dat de Amerikanen en hun 
bondgenoten op nog grotere achterstand zet. "It just doesn't make 
sense to drop a one million dollar missile on a fourteen dollar 
tent", zoals een ervaren generaal een paar weken geleden al 
opmerkte.

Niet alleen is er de les van de geschiedenis die niet bleek op te 
willen houden (van Djengis Khan tot de Sovjet-Unie liepen 
veroveraars stuk op Afghanistan), maar vanuit het oogpunt van 
propaganda is het misschien ook niet echt slim. Dit is een nieuw 
soort oorlog, een oorlog tegen een netwerk, en die wordt voor een 
belangrijk deel "virtueel" uitgevochten: in de media, via het 
internet, in informatienetwerken en mondiale geldstromen. Misschien 
hadden de Amerikanen zich daarom beter kunnen beperken tot het 
alleen maar droppen van voedsel. Dat had hun tegenstanders pas echt 
in verwarring gebracht en henzelf in deze mediaoorlog misschien een 
belangrijke voorsprong gegeven.  

Nu moet Amerika het doen met een wrakkige alliantie waarin 
hypocriete Arabische politici een veel te belangrijke rol kunnen 
spelen; met CNN-klonen als Al Jazeera die ze volkomen terecht niet 
naar hun hand kunnen zetten; met steeds meer kritiek in eigen land 
en met kleine maar felle groepjes aanhangers van Bin Laden die van 
Indonesië tot Soedan alle media-aandacht naar zich toetrekken en op 
hun beurt hun eigen overheden trachten te gijzelen . 

In plaats van in de gewenste rol van verlosser van de geplaagde 
Afghaanse bevolking hebben de Amerikanen zich binnen de kortste 
keren in de rol van agressor gemanoeuvreerd. En kom daar maar weer 
eens uit.

Wat was ook alweer het hoofddoel van deze actie? Het doel waarin 
iedereen zich kon vinden, ook de Arabische landen zelf, was het 
uitschakelen van het uitermate repressief regime van de Taliban dat 
hoogstwaarschijnlijk voor een groot deel in leven wordt gehouden 
door geld en steun van Bin Laden en de zijnen, zodat deze 
terroristen het land niet langer kunnen gebruiken als uitvalsbasis 
voor hun wereldwijde jihad.

Hoe de strijd dan zo te voeren dat iedereen dat doel voor ogen 
blijft houden en het bereikt wordt, dat is de opdracht waarvoor de 
Amerikanen zich geplaatst zien. En het antwoord op die vraag is dus 
nog niet gevonden.

Maar het lijkt erop dat een deel van het antwoord is dat we zelf 
een deel van het probleem zijn en niet de oplossing. De manier 
waarop onze eigen media met deze crisis omgaan, van CNN tot ons 
eigen NOS-journaal, leidt niet tot begrip maar eerder tot de 
volgende vergissing. Stoere journalisten worden overal ingevlogen 
en krijgen één of twee minuten om "hun deel" van de wereld neer te 
zetten. Experts worden met busladingen naar de studio's gereden en 
ieder krijgt pakweg vijf minuten om waar hij of zij tien of twintig 
of zelfs dertig jaar over heeft nagedacht in keurige soundbites aan 
de man te brengen. Ik overdrijf een beetje, maar toch echt niet 
meer dan een beetje. Wil ik echt weten wat er aan de hand is en hoe 
dat zo gekomen is, zodat ook voor mij als kijker het doel duidelijk 
blijft, dan is de televisie op dit moment niet mijn beste vriend.

Dat veel mensen veel meer willen weten, blijkt uit al die e-mails 
die momenteel rondgaan met hele of halve artikelen die her en der 
op het net zijn gevonden. Soms zitten er hele scherpe observaties 
bij waar je veel aan hebt, maar de overvloed ervan maakt het toch 
heel moeilijk samenhang aan te brengen in de eigen mening over wat 
er nu gebeurt.

Eigenlijk wil ikzelf, merk ik, maar twee dingen: harde informatie 
over Afghanistan zelf en de huidige situatie daar, en goed 
onderzochte achtergrondinformatie die mij kan uitleggen hoe we hier 
met z'n allen in beland zijn. Dat eerste is wat ik eigenlijk 
verwacht van echte onderzoeksjournalistiek, voor het tweede wend ik 
me tot de geschiedschrijving. Beide vakken waren bijna afgeschaft: 
ze zijn saai, nemen veel te veel tijd en je kunt er niet rijk mee 
worden, maar godzijdank zijn er nog resten van te vinden.

________________________________
DOCUMENTAIRE: THE DARK AGES

Er zijn nog een paar "ouderwetse" journalisten die niet alleen 
weten waar ze het over hebben maar ook de moed hebben om het ter 
plekke te gaan uitzoeken. Zo iemand is John Simpson, hoofd 
buitenlandredactie van de BBC, die momenteel in Afghanistan is. 
Samen met cameraman Peter Jouvenal komt hij er sinds 1980 en hij 
heeft nu zijn ervaringen samengevat in een documentaire van 45 
minuten: "Afghanistan: The Dark Ages". Simpson en Jouvenal geven 
een unieke en betrokken inkijk -ze waren zelfs ter plekke op het 
moment dat de mediaschuwe Mohammed Omar het gewaad van de profeet 
aan zijn volgelingen toonde en definitief tot leider van de Taliban 
werd gekozen, waanzinnige beelden.
De documentaire werd afgelopen zondag vertoond op de BBC en is 
komende zondag om 20.55 uur te zien bij de VPRO op Net 3 (voor onze 
Belgische lezers: dezelfde documentaire wordt op zondag om 20.30 
uur ook door Canvas uitgezonden in het programma Panorama).

____________________________
LEESVOER - 'UNHOLY WARS'

En dan zijn er altijd nog journalisten, wetenschappers of 
schrijvers die de moeite nemen om zich een aantal jaren in een 
onderwerp te verdiepen en hun belangstelling en research te 
vertalen in een boek waar we echt iets aan hebben.
Zo iemand is John Cooley, die in zijn "The Unholy Wars" (waarvan de 
herziene tweede editie in juni 2000 werd afgerond) het centrum van 
de wereld met terugwerkende kracht in Afghanistan legt. Cooley 
documenteert, in eigen woorden "...the course and the consequences of 
a strange love affair which went disastrously wrong: the alliance, 
during the second half of the twentieth century, between the United 
States of America and some of the most conservative and fanatical 
followers of Islam." 
Amerikaanse inlichtingendiensten, zelden op zoek naar vrienden en 
altijd naar vijanden van zijn vijanden, sloten een verbond met 
Pakistan en Saoedi-Arabië (waarbij op de achtergrond ook landen als 
Egypte en China waren betrokken) voor wat de laatste slag van de 
Koude Oorlog zou worden: de voor de Sovjet-Unie fatale strijd om 
Afghanistan. Geen van de bondgenoten had veel zin om die strijd 
zelf te voeren en onder leiding van de CIA werd er daarom een 
huurlingenleger opgezet, getraind, bewapend en gefinancierd - dat 
laatste voornamelijk door hen toe te staan de wereld te overspoelen 
met heroïne. Toen de Russen Afghanistan in 1989 met hangend hoofd 
verlieten, was de wereld rijp voor een nieuw hoofdstuk. De 
Berlijnse Muur viel en het Westen begon aan een triomftocht. 
Achtergelaten in Afghanistan begonnen deze huurlingen te werken aan 
hun eigen variant van een nieuwe wereld. Cooley zet het allemaal 
keurig op een rijtje en vertelt een verhaal dat begint bij Carter 
en Brezhnev en dat eindigt bij wat hij "the globalization of 
violence" noemt. 

Voor meer informatie over John Cooley's boek en andere literatuur, 
zoals bijvoorbeeld het zeer informatieve "Taliban: Islam, Oil and 
the New Great Game in Central Asia" van Ahmed Rashid,  kunt u 
terecht op onze website: 

http://dnw.vpro.nl/leesvoer 
 
In de nieuwe rubriek LEESVOER zetten we op onze site met regelmaat 
boeken in de schijnwerper terwijl er zich tegelijkertijd een steeds 
uitgebreidere 'literatuurlijst bij de nieuwe wereld' zal 
ontwikkelen.

_________________________________
MAANDAG: IEDEREEN EEN COACH!

Aanstaande maandag om 20.30 uur is de volgende aflevering van DNW: 
"Iedereen een coach!" De nieuwsbrief bij die uitzending volgt dit 
weekend.

Met vriendelijke groet


George Brugmans
eindredacteur

============================
Voor meer informatie kijk op onze website: http://dnw.vpro.nl *** 
Reacties zijn altijd welkom. U kunt ze sturen naar: dnw@vpro.nl *** 

aan- of afmeldingen voor deze elektronische nieuwsbrief: 
dnw-nieuwsbrief-request@vpro.nl (met respectievelijk subscribe / 
unsubscribe als subject, de rest van de mail moet leeg blijven)
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).