[Nettime-nl] Hoe de wereld de komende 20 jaar om zijn as draait?!

Natuurlijk door de dreigende oorlog tussen de VS en Irak, die kan uitmonden in een godsdienstoorlog tussen het Christelijke Westen en de fundamentalische Islam. Maar ook door andere lange termijn trends, zoals de enorme schulden van de VS, de Westerse vergrijzing en de kracht van Azie.

Over deze ontwikkellingen in de komende 20 jaar heb ik een essay geschreven. Ik ben benieuwd naar jullie mening.

Zien jullie dezelfde trends? Zijn er andere belangrijkere ontwikkelingen?

Vriendelijke groet,

Leo van Loon

----

Hoe de wereld de komende jaren om zijn as draait

Of: de neergang van de VS en de opkomst van China

Binnen 20 jaar ziet de wereldeconomie en de wereldpolitiek er volkomen anders uit. De almacht van de Verenigde Staten loopt op zijn einde. Niet alleen door Bush, maar door de maatschappelijke en economische ontwikkelingen in Amerika zelf en in de wereld. In 2020 is China de grootste macht op aarde en de EU nog steeds de tweede grootste macht.

Hieronder zal ik vier ontwikkelingen beschrijven die tot deze gigantische omslag zullen leiden. Ten eerste de enorme schuld van Amerika. Ten tweede de lange termijn economische ontwikkeling van de Kondratieff golf en de vergrijzing in de Westerse wereld. Als derde de opkomst van China en andere Aziatische tijgers. Als laatste de spanning tussen het Christelijke Westen en de Islam.

Het is misschien een verrassing voor u, maar de VS leeft al jarenlang van buitenlands geld. Amerikaanse bedrijven, burgers en overheid geven meer uit dan ze binnnkrijgen. Ook vandaag hebben ze weer anderhalf miljard dollar van het buitenland geleend. Dit proces is al ruim een decennium aan de gang. De helft van de New Yorkse wolkenkrabbers is bijvoorbeeld in Japanse handen. Europa en het Midden-Oosten financieren het grootste deel van de Amerikaanse staatsschuld. Dit gaat prima, zo lang iedereen Amerika als de veiligste haven ter wereld beschouwt. Zo´n jubelstemming, weten we sinds de internethype, kan heel snel omslaan. De huidinge dalingen van de dollar en aandelenkoersen zijn maar een voorbode van de schok die deze crash gaat geven.

Deze crash komt waarschijnlijk pas als de oorlog tegen Irak duur uitpakt voor de VS. Of wanneer de lange termijn economische Kondratieff golf onder zijn nulpunt daalt. Op dit moment zijn we net de top gepasseerd van deze 35 jaar durende economische conjunctuurgolf en zijn we begonnen aan de afdaling. Tussen 2014 en 2020 zal deze lange conjunctuurgolf op zijn dieptepunt zijn. Dan komt de echte depressie. Net op het moment dat de eerste babyboomers met pensioen gaan en een hele kleine groep werkenden voor heel veel niet-actieven moet zorgen. Het pensioenstelsel zoals in Nederland, waarbij werkenden geld opzij zetten in pensioenfondsen is vrij uniek. In Europa doet alleen Groot-Britannie het net zo. Alle andere Europese landen hebben een omslagstelsel. Het omslagstelsel houdt in dat de huidige werkenden de pensioenpremies ophoesten voor de huidige gepensioneerden. Na 2015 groeit de groep gepensioneerden enorm en een groot deel van hen heeft recht op veel pensioen. Over dertig jaar wordt elke gepensioneerde, niet langer door vier, maar door twee werkenden onderhouden. Dit blijkt voor geen enkel land in Europa op te brengen, alleen door Nederland en Groot-Britannie. Dit tekort gaat voor grote tekorten op de begrotingen van regeringen zorgen en is daarom de bom onder de stabiliteit van onze nieuwe euro. Kleine kans dat hij dit overleeft.

De Aziatische bevolkingsopbouw ziet er heel anders uit. In Azië zijn veel jonge mannen en vrouwen, die keihard willen werken om vooruit te komen. Ze hebben een kennisachterstand, maar zijn die razendsnel aan het inhalen. China stuurt bijvoorbeeld grote aantallen talentvolle studenten de wereld over om hun MBA te halen aan Westerse universiteiten.

De enorme hoeveelheden goedkope arbeidskrachten, gekoppeld aan grote discipline en zakeninstinct maken Azië een sterke macht. Alleen Azië lijdt nauwelijks onder de Westerse neergaande conjunctuur en groeit stevig door. Deels juist vanwege de crisis in het Westen. Vanwege de crisis zoeken Westerse bedrijven naar kostenbesparingen en besteden daardoor de productie steeds vaker uit aan Azië. De real-time informatieverschaffing van moderne IT systemen en internet maakt het ook mogelijk om steeds meer diensten uit te besteden. Een Indiase klantendesk die emails van Amerikaanse bedrijven beantwoordt is steeds normaler. We staan nog maar aan het begin van deze verschuiving van productie en macht naar het Oosten. Ook omdat diensten lokale produkten zijn. Verzekeringen of bankdiensten moeten lokaal op maat gesneden en aangeboden worden. Aziatische bedrijven zullen natuurlijk sneller voor Aziatische aanbieders kiezen. Terwijl het Westen juist drijft op haar dienstensector.

Een andere reden waarom Azië de grootste macht op aarde gaat worden is de godsdienstoorlog tussen het Christelijke Westen, onder leiding van de VS. Tegen de Islam en het moslimfundamentalisme en terrorisme in het bijzonder. Azië wordt de ´lachende´ derde in dit conflict, waarvoor Bin Laden op 11 september 2001 de aanleiding creerde. George W. Bush is het type leider dat gelooft in een onwrikbaar goed en kwaad. God heeft de VS geschapen om de vrijheid in de wereld te verspreiden en hij zal daarvoor zorgdragen. Hij heeft zijn religieuze roeping gevonden en zal daarom niet rusten voor hij de lont in het kruidvat heeft gestoken. Als de oorlog tegen Irak uitbreekt, zal dit het proces van scheiding en haat tussen Westerse Christenen en Moslims versnellen. De onvermijdelijke enorme verwoestingen zullen wereldwijd op tv zijn, waardoor anti-Amerikanisme wordt bevorderd en de chaos in de wereld vergroot. Het biedt verdere voeding aan de gedachten bij Moslims dat zij altijd de pineut zijn. Jong, arm en donker tegenover blank, oud en rijk. Nu kan de wederzijdse haat echt losbarsten. Willekeurige terroristische aanslagen en bijna net zo erg: continue angst voor aanslagen, zullen het plezier van leven en de economie in een dalvlucht brengen.

Hierdoor zal het Westerse bondgenootschap verder splijten. De ongetwijfeld steeds hardere reacties op het terrorisme van het Westen en de politiestaat die dat met zich meebrengt, zulllen een einde maken aan het vrije democratische Westen en aan onze morele superioriteit.

Alles opgeteld ontstaat het volgende beeld voor de komende 20 jaar. Tussen 2014 en 2020 is de lange conjunctuurgolf op zijn dieptepunt. Net op het moment dat de eerste babyboomers met pensioen gaan. Dit leidt tot grote financiele (pensioen)problemen in de EU en de VS. Gekoppeld aan de gigantische schulden van Amerika die door een eventuele oorlog verder zullen groeien, betekent dit de nekslag voor het vertrouwen in de Westerse economie.

Als de godsdienstoorlog tussen het Christelijke Westen en de Fundamentalistische Islam daadwerkelijk losbreekt, zal dit een enorme impact op de Westerse welvaart en het welzijn hebben. Deze oorlog zal hevige investeringen in veiligheid vergen en de individuele vrijheid en privacy enorm aan banden leggen. Ook economisch zal de strijd grotere effecten hebben dan op het eerste gezicht lijkt. Oorlog is niet alleen slecht voor de consumptie en dus voor de economie. De strijd zal zorgen voor veranderingen in het consumptiepatroon van consumenten. Westerse produkten zullen minder in trek raken en veel concurrentie ondervinden van eigen produkten en merken van Azie en het Midden-Oosten. Politieke voorkeuren gaan meespelen in het koopgedrag. Waar Arabische kinderen nu nog gek zijn op Nikes en Coca-Cola is die aantrekkingskracht straks grotendeels voorbij.

Azië blijft grotendeels buiten dit conflict en zal ook daardoor sterker worden, onder andere door de grotere vraag naar hun eigen produkten. Het anti-Amerikanisme zal ook daar sterker worden. In India leeft dit ressentiment al volop. De EU zal zich net als nu tussen de VS en de Islam en Azië opstellen en daardoor minder zwaar getroffen worden dan de VS.

Laten we duimen dat de derde wereldoorlog niet uitbreekt. Misschien kan de oorlog vermeden worden als het Bush lukt snel een democratisch Irak te bouwen. Als we onze markten openstellen voor buitenlandse produkten en moeite doen om onze democratische verworvenheden te exporteren naar met name Islamitische landen. Dit is een effectieve manier om verschillen te overbruggen en samen tot iets positiefs te komen. In plaats van onze (godsdienst)verschillen te benadrukken.

Als de strijd wel losbarst kunnen we hoop putten uit het adagium dat zonder dalen geen pieken bestaan. Dat zou kunnen betekenen dat we na 2020. Na de crisis en de oorlog vanuit gedeelde smart een nieuwe tijd ingaan waarin we een gezamenlijke visie op de wereldproblemen en het wereldbezit kunnen ontwikkelen. En de wereldproblemen met zijn allen te lijf gaan in plaats van elkaar.

Leo van Loon, 6 februari 2003