[Nettime-nl] 11 september en de kunsten

["Allard Koers" <a.koers@Lux-Nijmegen.nl>]

11 september en de Kunsten

Wat was 11 september 2001 ? Een terroristische aanslag, het ultieme kunstwerk, de 'clash of civilisations',  een terecht antwoord op de Amerikaanse arrogantie, de wake up call voor het zo rustige en vanzelfsprekende leven in west-Europa en de Verenigde Staten, een daadwerkelijk historische gebeurtenis?

De kunsten zijn bij uitstek het terrein waar antwoorden op deze vragen gevonden kunnen worden. De schrijver, de beeldend kunstenaar, de architect, de cabaretier, de filmmaker, hun reacties zijn wellicht onze diepste gedachten. Zij zijn de woordvoerders, soms de spin doctors van de tijdgeest. Zij stellen gebeurtenissen ter discussie en geven betekenis. 

Wat zijn de artistieke thema's na 11 september? Is het een gebeurtenis van groot artistiek en daarmee dus ook van maatschappelijk belang geweest? Is 9/11 het jongste historische ijkpunt? Wordt er over vijftig jaar nog over gesproken? En als het antwoord op al die vragen bevestigend is, kunnen we dan iets zeggen over de inhoud van de betekenis? Hoe zijn de kunsten, hoe zijn wij veranderd? Hoe denken we over de wereld, waar zitten we mee sinds 11 september?

Drie jaar na dato doen LUX en de letterenfaculteit van de Radboud Universiteit Nijmegen publiek onderzoek. 11 September en de Kunsten betekent zes dagen beeld, debat, film, humor, lezingen en catharsis over bovenstaande vragen. Wat zijn de rode lijnen in de artistieke reacties op 11 september? Hoe ervaren wij onze wereld sindsdien? Antwoorden van bijvoorbeeld Bas Heijne, Jos de Mul, Soheila Najand, U, Ashok Bhalotra, Franc Schuerewegen, Herman Franke, Rene Clement, Manon Uphoff, Elena Simons, Martijn Grootendorst, Hans Bak, Aaron Betsky en Jeroen Boomgaard. 

11 September en de Kunsten wordt mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Fonds voor de Film, het Lirafonds, het prins Bernhard cultuurfonds Gelderland, het VSB Fonds, het Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten, het SNUF, de gemeente Nijmegen en de Radboud Universiteit Nijmegen.


--------------------------------------------------------------------------------

Programma:

Vrijdag 3 September

Prelude: Beelden van René Clement / Visions of Hope

Opening 16.00 uur / entree gratis

 

De Nijmeegse fotograaf René Clement was op 11 september 2001 getuige van de aanslagen op het World Trade Centre. In een serie indringende beelden legde hij het ontredderde en chaotische New York vast in de eerste uren na de ramp. In het kader van Kunst aan tafel toont Clement de beeldenserie in het Café van LUX. 

 

In de Foyer en in het Café van LUX wordt een selectie getoond van Visions of Hope, een serie fotografische portretten van mensen uit de hele wereld die met hun ogen dicht hun grootste droom uitspreken. Visions of Hope werd gemaakt in opdracht van Benetton naar aanleiding van 11 september, een gebeurtenis die voor veel mensen een aanslag was op hun toekomstverwachtingen. 

 

Openingsgast is Elena Simons, auteur van het veelbesproken "Pret met moslims", ideeënmaakster en activiste. Zij draagt voor, en verhaalt over haar betrokkenheid bij "11 september en de kunsten". 

 

 

  

Maandag 6 September

 

The Big Picture: Werkelijkheid, kunst en 11 september

Met Bas Heijne (publist, NRC Handelsblad) en Jos de Mul (hoogleraar filosofie, Erasmus Universiteit) o.l.v. Godelieve van Heteren (Tweede Kamerlid PvdA)

Aanvang 20.00 uur / entree 4 euro

 

"Naarmate we getuige zijn van steeds meer van wat er in de wereld gebeurt, dringt er almaar minder werkelijkheid tot ons door", aldus schrijver Bas Heijne in zijn recente boek De werkelijkheid. We leven volgens Heijne in een wereld van beelden zonder ervaring. Zelfs de aanslagen van 11 september lijken als herinnering al weer te verbleken, en te worden vervangen door nieuwe feiten en beelden. Ons bewustzijn is 'sufgeslagen'. Bieden de kunsten een ontsnapping? Kunnen zij ons werkelijke ervaringen teruggeven? Heijne schetst, geïllustreerd door beeldmateriaal, de dilemma's van kunst na 11 september. Filosoof Jos de Mul reageert. Godelieve van Heteren leidt het gesprek. 

 

 

 

Dinsdag 7 September

 

WTC: Architectuur na 9/11

Met Aaron Betsky (directeur Nederlands Architectuur Instituut), Ashok Bhalotra (architect, Kuiper Compagnons) en Ole Bouman (hoofdredacteur Archis) o.l.v. Jaap Modder (bestuursvoorzitter Knooppunt Arnhem Nijmegen)

Aanvang 20.00 uur / entree 4 euro
 

Uitgerekend op de 4de juli van dit jaar werd in New York de eerste steen gelegd van het nieuwe World Trade Center, het gebouw dat het herwonnen zelfvertrouwen van Amerika en van New York in het bijzonder moet symboliseren. Maar is deze overtreffende trap in glas, steen en staal ook typerend voor de architectuur na 11 september, of zijn de meest kenmerkende reacties elders in de wereld te vinden, in een ander soort architectuur? NAi directeur Aaron Betsky buigt zich over de vraag naar de rol van architect en architectuur na '9/11'. Toont men zich vastberaden, geëngageerd, bescheiden of pessimistisch? Antwoorden komen verder van publicist Ole Bouman (hoofdredacteur Archis) en architect Ashok Bhalotra. Een debat onderleiding van Jaap Modder. 

 

  

 

Dinsdag 7 september 

 

Filmdebat: Fahrenheit 9/11: Film na 11 september 

Met Anneke Smelik (hoogleraar visuele cultuur, RUN), Hans Bak (hoogleraar Amerikanistiek, RUN) en Willem Post (Amerika-deskundige) o.l.v. Paul Voestermans (Cultuurpsycholoog)
Aanvang 19.00 uur / entree 7 euro (inclusief film)

 

 

11 September heeft filmmaker Michael Moore geen windeieren gelegd. Hij is de auteur van de meest prominente onder alle artistieke reacties: de documentaire Fahrenheit 9/11 (bekroond met de Gouden Palm op het filmfestival in Cannes). De werkwijze van Moore is tegelijkertijd wellicht ook typerend voor de artistieke reactie: veel krachtige retoriek, maar niet altijd even precies. Filmwetenschapper Anneke Smelik belicht de reactie van de filmwereld op 11 september. Amerikanisten Hans Bak en Willem Post spreken over de zuiverheid en impact van Moore cum suis. 

 

  

 

Dinsdag 7 september
 
Film: XXI CENTURY: Deel 1 & 2
Aanvang 19.45 uur, entree 7 euro
 

Zo gebeurt er jaren niets, en dan verandert één dag de loop van de geschiedenis. Regisseur Gabriele Zamparini en producer Lorenzo Meccoli interviewden van september 2002 tot mei 2003 o.a. Noam Chomsky, Gore Vidal, Nelson Mandela, Susan Sarandon, Jessica Lange en diverse opinion leaders, in een poging het tijdperk waarin we nu leven te begrijpen. Zijn er verbanden te onderkennen in de verschillende meningen? XXI CENTURY geeft in een documentaire van zeven delen van elk 56 minuten antwoorden, maar wil vooral vragen blijven stellen. 

 

Regie: Gabriele Zamparini, USA 2003, Engels gesproken 

 
Meer informatie over de cyclus is te vinden op www.thecatsdream.com
 
  
 
Woensdag 8 september
 
Notulen: Literatuur na 11 september

Met Herman Franke (schrijver), Manon Uphoff (schrijver) Sevtap Baycili (filosoof en auteur) en Franc Schuerewegen (hoogleraar Romaanse taal en cultuur)  o.l.v. Jeroen Vullings (Chef republiek der letteren, Vrij Nederland) 

Aanvang 20.00 uur / entree 4 euro
 

De jaren negentig werden literair gedomineerd door de generatie NIX, waarin hedonisme, ironie en trivialisme de boventoon voerden.Voor grote wereldgebeurtenissen en engagement leek geen plaats te zijn. Op 11 september vlogen echter letterlijk en figuurlijk dromen in brand. De vraag is of deze gebeurtenis ook gevolgen heeft gehad voor de Nederlandse literatuur: werden er andere thema's als onderwerp van literatuur gekozen? Zijn er auteurs met een nieuw soort ernst gaan schrijven? Kortom, was er sprake van een 'wake-up call' voor de Nederlandse literatuur, of is alles bij het oude gebleven?

 

Schrijver Herman Franke onderzoekt of zijn schrijverschap blijvend is beïnvloed door '9/11'. Reacties op zijn lezing komen van Manon Uphoff (auteur) en Sevtap Baycili (filosoof-auteur). De gespreksleiding is in handen van Jeroen Vullings (Vrij Nederland). Een slotcommentaar wordt verzorgd door Franc Schuerewegen (RUN). 

 

   

Woensdag 8 september

 

Fragmenten: de keuze van Chris Keulemans 

Aanvang 20.30 uur / entree 4 euro
 
Publicist en voormalig Balie-directeur Chris Keulemans was op 11 september 2001 in New York. Sindsdien wordt hij heen en weer geslingerd tussen medeleven voor de slachtoffers van het drama en kritiek op de Amerikaanse reactie daarna. Keulemans stelde voor 11 september en de Kunsten een filmprogramma samen en licht publiekelijk zijn keuze toe.
 
   
Woensdag 8 september 
 
Film: XXI CENTURY: Deel 3 & 4
Aanvang 19.45 uur, entree 7 euro
 
Voor korte beschrijving: zie dinsdag 7 september. Meer informatie over de cyclus is te vinden op www.thecatsdream.com
 
 
 
Donderdag 9 September
 
Fragmenten: de keuze van Soheila Najand
Aanvang 20.00 uur / entree 4 euro 
 
"11 september heeft gevoelens en gedachten zichtbaar gemaakt die al bestonden, maar lang verhuld bleven. De maatschappelijke dialoog die nu in al zijn lelijkheid wordt gevoerd, kan worden gezien als een positieve bijwerking van de aanslagen." Aldus Soheila Najand, beeldend kunstenaar en directeur van Stichting Interart. Op verzoek van LUX stelde Najand een filmprogramma samen waarin zij in beeld en woord ingaat op de actuele multiculturele problematiek en haar persoonlijke verhouding tot de wereld na '9/11'.
 
 
Donderdag 9 september 
 
Film: XXI CENTURY: Deel 5 & 6
Aanvang 19.45 uur, entree 7 euro
 
Voor korte beschrijving: zie dinsdag 7 september. Meer informatie over de cyclus is te vinden op www.thecatsdream.com
 
 
 
Vrijdag 10 september
 
Goed en Kwaad na 11 september
Met Seçil Arda (directeur TopSupport Intercultural Consultancy, lid Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling), Ruth Oldenziel (Amerika-deskundige, UvA, TUE) en Erik Borgman (theoloog en filosoof, Heyendaal Instituut RUN), o.l.v. Marcel Becker (ethicus, RUN).
Aanvang 14.30 uur / entree 5 euro
 
 
Een programma van het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen (RUN)

"Wie niet voor ons is, is tegen ons", sprak George Bush toen hij de War on Terrorism afkondigde. Deze uitspraak illustreert de verscherping in het politieke en culturele klimaat sinds 11 september. In het westen én daarbuiten neemt de angst toe: de samenleving wordt bedreigd; repressie is het antwoord. Hoe moeten we omgaan met de radicalisering van het denken over goed en kwaad in onze cultuur? Een debat o.l.v. Marcel Becker met Amerikanist Ruth Oldenziel, Seçil Arda en theoloog Erik Borgman.

  
 
Vrijdag 10 september
 
Engagement: Beeldende kunst na 11 september 
Met Jeroen Boomgaard (lector beeldende kunst, UvA), Els van de Plas (directeur Prins Claus Fonds), Frank van de Veire (publicist, lector Hogeschool Gent) en Jeanne van Heeswijk (beeldende kunstenaar, ov), o.l.v. Bart Top (journalist)
Aanvang 20.00 uur / entree 4 euro
 
De aanslagen op het WTC zijn wel omschreven als het ultieme kunstwerk: visueel overweldigend en een angstige benadering van het avantgarde ideaal van de totale vernietiging. Wat kan de kunst daar tegenover stellen? Postmodern relativisme lijkt niet meer mogelijk. De wereld veranderen door middel van de kunst evenmin. Kunsthistoricus Jeroen Boomgaard spreekt over de jaloezie van de kunst, de politiek correcte islamliefde en Amerika-afkeer die in sommige contreien van de beeldende kunst lijkt te heersen. Reacties van onder meer Els van de Plas (directeur Prins Claus Fonds) en filosoof Frank van de Veire. De gespreksleiding is in handen van Bart Top.
 
 
Vrijdag 10 september 
 
Film: XXI CENTURY: Deel 7 (slot)
Aanvang 19.45 uur, entree 7 euro
 
Voor korte beschrijving: zie dinsdag 7 september. Meer informatie over de cyclus is te vinden op www.thecatsdream.com
 
  
 
Zaterdag 11 september 
 
Symposium 9/11: Cultural Memory in the Making
Met Stéphane Spoiden (University of Michigan), Franc Schuerewegen, Anneke Smelik, Maarten Steenmeijer, Jaap van der Bent, Wouter Weijers en Yvonne Delhey (allen verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen)
Aanvang 13.00 uur / entree 5 euro (inclusief slotdebat)
 
Een programma van de onderzoeksgroep 'cultural memory in the making' van de letterenfaculteit van de Radboud Universiteit Nijmegen
 
Het interdisciplinaire project Cultural Memory van de letterenfaculteit van de Radboud Universiteit Nijmegen onderzoekt permanent de ontwikkeling van ons collectief cultureel geheugen. De diverse deelnemers aan de onderzoeksgroep presenteren de resultaten van het onderzoek op hun specifieke terrein. Met medewerking van onder anderen Franc Schuerewegen, Yvonne Delhey, Wouter Weijers, Anneke Smelik, Hans Bak en Jaap van der Bent.
 
Voor een uitgebreid programma-overzicht van het symposium: www.11septemberendekunsten.nl
 
  
 
Zaterdag 11 september
 
Epiloog: 11 september en de kunsten
Met Jos de Mul, Arie Elshout (adjunct-hoofdredacteur en commentator van De Volkskrant), Paul Voestermans (cultuurpsycholoog), Hans Bak en Liedeke Plate (vrouwenstudies, Radboud Universiteit Nijmegen) o.l.v. Freek van Duijn (cultureel adviseur).
Aanvang 19.30 uur / entree 4 euro
 
Zes dagen beeld, debat, film, lezingen en humor in LUX, een brede waaier van prikkelende ideeën, van originele en bijzondere meningen en gedachten over kunsten na de gebeurtenissen van 11 september 2001. Met uiteraard ook vele reacties daarop van uzelf, als geïnteresseerd en betrokken publiek. Het slotdebat van het project doet een poging de balans op te maken. Welke conclusies kunnen er na een week 11 september en de kunsten worden getrokken? Wat zijn de rode lijnen in de artistieke reacties? Hoe ervaren we onze wereld sindsdien? Een debat met Jos de Mul, Arie Elshout, Paul Voestermans, Hans Bak en Liedeke Plate onder leiding van Freek van Duijn.

 
 
 
Zaterdag 11 september 
 
Film: 25TH HOUR
Aanvang 19.45 uur, entree 8 euro 
 
Spike Lee maakte de eerste film waarin Ground Zero op een niet-documentaire manier getoond wordt. Monty Brogan moet voor zeven jaar de gevangenis in wegens dealen in drugs. Ooit was hij de koning van Manhattan, nu zwerft hij met twee goede vrienden en z'n vriendin door de stad.

"New York-chroniqueur Spike Lee heeft de eerste post-11 september speelfilm afgeleverd." (Volkskrant).

 

Regie: Spike Lee, USA 2002, Engels gesproken

 

 

 
Zondag 12 september
 
Toetje: Filmfront 9/11
Met Bart Rutten (curator Montevideo)
Aanvang 15.00 uur, entree 3,50 euro
 
De September editie van Filmfront, het maandelijkse LUX podium voor korte, kunstzinnige films, wordt geprogrammeerd in samenwerking met Jay Rosenblatt. Hij maakte eerder een programma rond 11 september voor het EMAF 2002-festival in Osnabrück. Getoond worden onder meer Great Balls of Fire van Leon Grodski en een selectie van de korte films gemaakt in het kader van het project Underground Zero. Met commentaar van conservator Bart Rutten (Montevideo). 
 
 
Zondag 12 september 
 
Film: 11'09''01 - September 11

Aanvang 19.45 uur, entree 8 euro

 

Elf regisseurs uit verschillende landen, waaronder Ken Loach, Sean Penn, Mira Nair, Claude Lelouch en Alejandro González Iñárritu, geven hun visie op de aanslagen in New York. Ze hadden volledige artistieke vrijheid; alleen de lengte van de film stond vast: elf minuten, 9 seconden en één frame. De films vormen samen een fascinerend mozaïek dat laat zien hoe verschillend de reflectie van filmmakers op een gebeurtenis kan zijn.

"Zoals kunst hoort te doen, verschuift de film ons perspectief." (NRC Handelsblad).

 

Regie: Danis Tanovic, Sean Penn, Idrissa Ouedraogo, Mira Nair, Samira Makhmalbaf, Ken Loach, Claude Lelouch, Alejandro González Iñárritu, Amos Gitaï, Shohei Imamura, Youssef Chahine, Groot Brittannië, Frankrijk, Mexico, Ethiopië, VS, Japan, Israël 2002.

 

 

 
Praktische informatie:
 
Passepartout voor het gehele debatprogramma: 10 euro. Passepartout voor het filmprogramma: 10 euro. Studenten hebben op vertoon van hun collegekaart gratis toegang tot alle programma's.
Reserveren mogelijk vanaf 18 augustus tijdens openingsuren van de kassa via 0900 5894636 of 0900 LUXINFO (ca ? 0,25 / minuut). De kassa is dagelijks van 11.00 uur tot 22.30 uur geopend.

 
Voor verdere informatie: Allard Koers (projectcoördinator): a.koers@lux-nijmegen.nl / 024 - 3818122 / 06 - 41388069
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).