[Nettime-nl] Frederic Lordon: gewoon de beurs(en) opheffen!

["Patrice Riemens" <patrice@xs4all.nl>]

Frederic Lordon is een soort Franse versie van Ewald Engelen (daar gaan we
weer! ;-), maar dan beter en in elk geval stukken aardiger. Hier volgt een
Q&D vertaling van een interview met hem in het SocDem weekblad Marianne
van 2 weken geleden.


Frederic Lordon sabelt de financiele markten en hun instellingen die als
vampieren de ondernemingen leeg zuigen. Hij heeft een radikale oplossing
klaar - de vraag is alleen 'wie durft het aan?' [oftewel 'fat chance'
zoals ze in engeland zeggen -PR]


Marianne (M):
In een lang artikel in Le Monde Diplomatique beveelt U de sluiting van de
beurs aan. Doet u daarmee uw positie als 'vervaarlijk linksist' die op het
rollen van koppen uit is eer aan of sluiten uw beweegredenen aan bij een
argumentatie die niet meteen in strijd is met een kapitalistische
wereldordening?

Frederic Lordon (FL):
liberale ideologen, die aan selectieve geheugenverlies lijden, willen
graag de fordistische fase van het kapitalisme doen vergeten toen de
financieele sector dichtgetimmerd was, de beurs aan bleodarmoede leed, en
de economische groei ... fantastisch was. Fordisme was geen sovjet Gosplan
maar puur kapitalisme. Maar het echte antwoord op die vraag ligt op een
andere vlak: gezien vanuit de logika van ondernemingen, ook vandaag de
dag, is de beurs een wangedrocht, en wel omdat:

1) Ondernemingen gaan niet meer naar de beurs om zich te financieren, maar
om zich te laten kaalplukken, omdat hetgeen aandeelhouders van hun opeisen
(in de vorm van dividenden en aandelen terugkoop) meer is dan wat ze hun
brengen - dus financiert de beurs per saldo niet de onderneningen, maar
zijn het de ondernemingen die de beurs financieren!

2) De eisen van de aandeelhouders maakt in toenemende mate allerlei
investeringen onmogelijk omdat deze niet rendabel genoeg worden geacht (de
minimum eisen liggen nu bij 10% of zelfs 15% rendement). Ergo: de beurs is
een rem op economische ontwikkeling.

3) Ondernemingen worden door aandeelhouders in allerlei manageriale hypes
en korte termijn moves gedwongen die volstrekt haaks staan op een
middel-lang termijn industrieele ondernemingsbeleid.

4) En het dieptepunt wordt bereikt op het moment dat het de aandeelhouders
zelf zijn die investeringen ontmoedigen door nieuwe aandelenuitgiften met
waarde-verwatering als gevolg.


M:
Maar maakt de beurs nu niet gewoon deel uit van het 'natuurlijke'
economisch landschap?

FL:
Daar heb je dus een typies staaltje van rein neoliberale ideologie in
geconcentreerde vorm, namelijk het 'vernatuurlijken' van sociale
feitelijkheden. Alain Minc [beroemd van de uitspraak "democratie is niet
de natuurlijke staat van de maatschappij, maar de markt is dat wel" -PR]
is niet bij machte om een economisch verhaal neerv te zetten zonder de
zwaartekracht erbij te halen. Maar de beurs is echt wel een institutioneel
construct, zij komt niet uit de kont van een kip en is evenmin  uit de
hemel komen vallen. Het is mensenwerk geweest, En dus kan het ook door
mensen worden ontmanteld waneer blijkt dat ze meer nadelen dan voordelen
oplevert - wat mij nu toch wel erg duidelijk het geval lijkt. Ooit was er
een tijd dat men vond dat de 'door God gegeven koningschap' toch wel
bezwaarlijk werd. Waarop deze dus in dezelfde mand als de kop van de
koning belande, en sindsdien gaat het politiek stukken beter [take that,
Prins Pils! -PR] Natuurlijk kan je dan stellen dat het de zwaartekracht
was die het mes van de guillotine op het blok deed vallen ... mutatis
mutandis - we zijn geen barbaren, niet waar -  zouden wij dan  kunnen
stellen dat de HH Minc en Co. wellicht ooit es een aspect van de
zwaartekracht gaan ontdekken waar zij tot nu toe nog geen benul van
hadden.

M:
Maar de Parijse beurs is toch dicht? Het Brongniard paleis functionneert
toch al een hele tijd als congrescentrum ? [Idem met de beurs van Berlage
-PR]

FL:
Ja, dat is dan ook verdomd jammer, omndat het nu stukken moeilijker is
geworden de boel fysiek kort en klein te slaan, iets waarvan je de
symboliese en karnavalesque waarde niet moet onderschatten. In mei 68 had
men tenminste de mogelijkheid om het Brongniard paleis in de hens te
steken.... maar uzelf speelt hier een beetje voor onbenul terwijl u best
weet dat de beurs echt nog steeds bestaat, maar nu de stukken minder
spectaculaire vorm heeft aangenomen van mega-servers die ergens veilig
opgesteld staan - ja trouwens,  waar is dat ergens? Interessante vraag,
niet waar?

M:
Hebben de technische ontwikkelingen in de financieele wereld waar u op
doelt dan een fundamentele invloed gehad op de verhoudingen tussen de
financieele en de 'productieve' economie?

FL:
Nou, dat kan je wel stellen, ja, en niet zo'n beetje ook. En het is
precies omdat de machtsverhoudingen finaal op hun kop zijn gezet dat het
hard nodig is om paal en perk te stellen aan  het
aandeelhoudeerskapitalisme dat juist geen enkele grenzen kent en uit
zichzelf ook beslist geen enkele zich zal opleggen. Dat is ook de rede
waarom oproepen tot 'zelregulering' alleen maar op de lach-spieren werken
(of moet ik zeggen traanspieren?). De wurggreep waarin het
aandeelhouderskapitaal de ondernemingen houdt is een horreur die alleen 
opgeheven kan worden door gebruikmaking van dezelfde methodes die het
hebben doien ontstaan, namelijk radikale institutionele verandering.

Opgelegde, krankzinnige management technieken en investeringvijandige
formatten zijn kenmerkend voor deze horreur die haar oorsprong niet zoweer
vindt bij de afhankelijkheid van ondernemingen t.o.v. kapitaalverschaffers
(die halen immers meer kapitaal weg dan zij aanbrengen) als wel bij de
totale beinvloeding van het gedrag van de leidinggevenden door de
beurskoersen: boze aandeelhouders verkopen, waardoor de koers zakt ,
waarop de onderneming 'n prooi wordt voor overnames ... met de zittende
directeur op de schietstoel. Het verhaal van het tegenwoordige kapitalisme
is - gedeeltelijk -  dat van de titanenstrijd tussen twee  fracties van
het kapitaal: financieel kapitaal versus industrieel kapitaal, waarbij de
eerste, door allerlei structurele hervormingen een ongehoorde macht heeft
gekregen die het in staat stelde om de laatste zijn vroegere
soevereiniteit af te pakken. Om het vervolgens van alles en nog wat op te
leggen, met nadruk op 'nog wat'. Ja, en toen overhandigde het industrieel
kapitaal de rekening aan de werknemers...

M.:
Dus de beloften van de financieele sector, of liever gezegd, van de
markt-liberalisaties, te weten meer groei, meer rijkdom, etc.  zijn loos
gebleken?  Maar zonder beurzen geen Google, geen Microsoft - toch?

FL.:
Dat zegt u dan, maar hebt u er wel goede argumenten voor? Dat Google en/of
Microsoft ontstond in tijden van financieele deregulatie bewijst nog niet
dat het daar en nergens anders door gekomen is. Het enige dat je met
zekerheid kan stellen is dat Larry Page of Bill Gates geen
multi-maliardairs zouden zijn als er geen beurzen waren geweest.

Je kunt moeilijk beweren dat dit een absolute economische zegening is. Het
is nietemin waar dat de financiering van technologische 'start-ups' vaak
het ultieme argument is om aandeelhoudersfinanciering goed te praten. Maar
dat geschiedt slechts op dat heel speciaal en ook zeer beperkt gebied die
'venture capital' heet. Het zicht op IPO fungeert daar als strategie om de
eenvoudige reden dat radikale technologische innovatie financieren een
mega-gok is en je van te voren weet dat negen van de tien projekten op
niets uitlopen en dus op de hoop vaart dat de winnende tiende het allemaal
meer dan goed gaat maken. Maar het is heel goed denkbaar om deze
cross-financiering ook  buiten de beurs te realisren d.m.v. verfijnde
schuldvehikels op basis van variabele rentevoeten, afhankelijk van de
winstgevendheid van de start-ups [hier lijkt het wel of FL het
Ponzi-karakter van menig (alle?) IPO niet helemaal doorgronden heeft ...
-PR]

In wezen is er geen argument te vinden om start-ups via de beurs te
blijven financieren, behalve dan het verlangen van de starters om ranzig
rijk te worden, alsmede de motieven van de 'business angels' die meer
ingegeven worden door een streven naar materiele verrijking dan naar
creativiteit.

En wat de bijdrage van de financieele sector aan de economische betreft,
raad ik u aan om groeicijfers van de 30 na-oorlogse jaren [in Frankrijk
steevast de 'Trente Glorieuses'  -de dertig glorierijke jaren - genoemd
-PR] te nemen, toen de financieele sector zwaar onder de plak zat, en de
beurs aan bloedarmoede leed (5% waardestijging gemiddeld), en die te
vergelijken met de groeicijfers van de twee laatste decenia van
hosanna-alelujah deregulatie. Dan weet je het wel. En ik zeg dat niet uit
nostalgie naar het verleden, maar alleen omdat een goede tegenvoorbeeld
iets wat algemeen aanvaardt is kan doen omvallen. En van dat algemeen
aanvaarde moeten we ons los weten te maken.

M.:
Maar is het dan denkbaar om de beurs in slechts een land te sluiten [in
casu Frankrijk -PR]?

FL.:
Nou, hoe gek het ook klinkt is het antwoord ja! Het zijn juist al die
'interim maatregelen' die de hysterie rond 'het vluchten van het kapitaal'
aanwakkeren. Als wij de beurs sluiten dan zijn wij degenen die kapitaal
het land uitgooien. En dat betekent geenszins een economie die plots droog
komt te staan. De aandeelhouders ideologie is erin geslaagd te doen
vergeten dat het eigen kapitaal door de ondernemingen zelf gecreerd worden
- door hun winsten ... dezelfde winsten die vervolgens ter beurze worden
afgeroomd. Zelf-financiering, bankcredieten en eventueel een vorm van
obligatieleningen zijn perfect functionerende alternatieve
financieringsbronnen voor de economie.

M.:
En als je de beurs sluit, wat gebeurt er dan met al die knappe koppen die
gelokt door extreem hoge beloningen voor de handelsvloer hebben gekozen?

FL.:
Twee mogelijkheden: ze maken dat ze wegkomen en gaan hun schadelijke
nering ergens anders uitoefenen, of ze stellen hun veronderstelde
super-kennis ten dienste van sociaal nuttigere zaken, en in beide gevallen
zijn wij stukken beter af. Het wordt toch wel hoogtijd dat we ons losmaken
van de 'ideologie van de competentie', terwijl de incompetentie van de
bezitters ervan nu toch echt wel bewezen is als je om je heen kijkt.
Moeten we dan blijven voldoen aan hun overspannen eisen omdat ze anders
naar elders vertrekken? De cultuur van vette bonussen en uitzinnige
beloningen is helemaal op het konto van deze wandenkbeeld toe te
schrijven. Ik zeg dat het vertrek van de 'hoogbegaafde' traders een
zegening zou zijn, en wel daarom:

1) Alleen de zwakke broeders blijven dan over, en die zal je wat minder
complexe  ... en dus minder risico-volle financieele activiteiten moeten
toevertrouwen.

2) Zo het waar is dat het zuiver economisch aspect van bonussen niet
overdreven moet worden, blijft dat het politiek probleem van sociale
rechtvaardigheid die veroorzaakt wordt door obcene beloningsongelijkheid
levensgroot is. Dus moet je bonussen niet beperken maar eenvoudigweg
verbieden. Dat je daarmee wellicht traders het land uitdrijft kan je
gerust op de kop toe nemen, omdat hun buitensporige beloningen alles weg
heeft van een aanslag op de openbare orde.

3) De financieele sector is verworden tot een magneet die de distributie
van het menselijk kapitaal binnen de maatschappelijke arbeidsverdeling
ernstig ontregeld heeft. Het heeft beslag gelegd op talenten die oneindig
veel beter elders emplooi hadden kunnen en moeten vinden.  En wat de
'excellente' niet traders betreft [bedoeld wordt vermoedelijk managers
-PR], nou ... zouden ze weten dat er voor elk van hen er wel 10 klaar
staan om het werk beter te doen?...

M.:
Dus als ik het wel hebt is het niet zozeer de sluiting van de beurs dat u
voorstaat, maar eerder een verlangzamming van zijn activiteit, die u als
hels omschrijft. Hoe zou dan het einde van de permanente notering, dat wil
zeggen het continu fluctueren van de koersen kunnen bijdragen aan een
verandering?

FL.:
Bent u doof, of wat? Nee, ik zeg echt 'sluit de beurs'. Ik geef toe, het
komt wat hard aan, maar goed, Voor de gevoelige magen heb ik inderdaad een
keuzemenu klaar, met anti-aandeelhoudersgerechten in opgaande lijn van
'pedis'. Als 'amuse' stel ik inderdaad voor om te beginnen met een
verlangzamming door de continu notatie af te schaffen en het te vervangen
ddor b.v. een maandelijkse 'fixing', wellicht meer-maandelijks. Daarna
voeren wij de hitte op met een SLAM (Shareholder Limited Authorized
Margin), hetgeen geen taks is op de ondernemingswinsten (zoals men het
weleens hoort beweren), maar een taks op het aandeelshouders rendement,
met bovendien een 'plafond' effect : boven een bepaald toegestaan nivo
wordt alles wegbelast. Het doel is dan om de pas af te snijden voor
aandeelhoudersbeinvloeding op het managen van de ondernemingen om meer
winst te produceren, daar alle extra bedragen die hieruit voortvloeien
onmiddelijk weer afgepakt worden. Het sluitstuk wordt natuurlijk gevormd
door het sluiten van de beurs. iedereen mag vrij uit dit menu kiezen,
naargelang zijn behoeften en de conjecturele omstandigheden van het
moment.

M.:
En denkt u dat de linkse partijen met regeer-ambities in staat zijn  om
deze argumentatie in hun beleidsplannen te verwerken?

FL.:
Linkse 'regeringspartijen' eten het strooizaaf van het kapitaal en piepen
vooral vrolijk verder.


Q&D vertaling: Patrice Riemens
Amsterdam, 25 oktober 2011












______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).