[Nettime-nl] Simon Reynolds: "DIY is de standaard geworden"

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

> http://3voor12.vpro.nl/nieuws/2012/september/Simon-Reynolds---DIY-is-de-standaard-geworden-.html
> http://inlog.org/2012/09/14/live-streaming-the-diy-conference-today-and-saturday/

Simon Reynolds: "DIY is de standaard geworden" Britse muziekschrijver  
spreekt tijdens Incubate conferentie

Door Atze de Vrieze

"Ik heb 19 blogs. Ik ben verslaafd aan het publiceren. Fanzines waren  
ooit hard werken." Muziekschrijver Simon Reynolds laat op de Incubate  
conferentie in een keynote speech zijn licht schijnen over het  
fenomeen DIY, do it yourself. Het is het tweede jaar dat het Tilburgse  
undergroundfestival die term centraal stelt. De conferentie is  
gegroeid naar twee dagen, met de toonaangevende schrijver als een van  
de trekkers. Na hem spreekt Mark Fisher, een eveneens Britse schrijver  
die het verhaal van Reynolds naar een politiek niveau doortrekt en nog  
een stuk feller is.
Als het één schrijver toevertrouwd kan worden zinnige dingen te zeggen  
over de geschiedenis van de DIY-cultuur, dan is het Simon Reynolds.  
Hij schreef het boek Energy Flash, over de doorbraak van de house en  
techno, bij uitstek DIY-scenes. Daarop volgde ook nog zijn bejubelde  
boek Rip It Up And Start Again, over de postpunktijd, een van de meest  
creatieve periodes uit de popgeschiedenis waarin DIY op een voetstuk  
stond. "Bands als Desperate Bicycles en Scritti Politti waren ware  
evangelisten van DIY. Ze zongen erover, op hoezen gaven ze informatie  
over waar je bijvoorbeeld platen kon laten persen."

DIY was belangrijk voor de punk, maar bepaald geen uitvinding uit die  
tijd, stelt Reynolds. "Er zat een element van vergeetachtigheid in  
punk, alsof het uit het niets kwam. Maar independent labels bestonden  
natuurlijk al decennia lang. Kijk naar een folk-label als Topic,  
officieel het eerste independent label ooit. DIY was leidend bij  
genres als mod en skiffle. Skiffle - een mix van folk, blues en jazz -  
werd populair in Engeland in de jaren vijftig, min of meer tegelijk  
met de rock 'n roll in Amerika. In die tijd waren er letterlijk  
duizenden skiffle bands in Engeland. Het meest bekend was een band uit  
Liverpool genaamd The Quarry Men, wat later The Beatles werd. Skiffle  
was bij uitstek DIY. Er werd vaak gebruik gemaakt van een wasbord als  
percussieinstrument, of een eensnarige viool gemaakt uit een  
bezemsteel. Iedereen kon het maken. Fanzines bestonden ook al langer,  
tot aan science fiction magazines in de jaren dertig aan toe."

Waarom voelde het dan toch als iets nieuws? Simpel: omdat rockmuziek  
in de jaren daarvoor uitgegroeid was tot iets groots en  
onaantastbaars. "Door de megabands die in stadions speelden was  
popmuziek een top-down cultuur geworden. In de acht, negen jaar na Sgt  
Pepper waren popmuzikanten rocksterren geworden, virtuozen die jaren  
studeerden om goed te worden. Punk rekende daarmee af. Vandaar de  
nadruk op amateurisme. Het bekende punklabel Sniffing Glue had de  
legendarische slogan: 'here's tree chords, now start a band'. Het  
bekende cassettelabel Fuck Off Records bracht bewust de slechtste take  
van een nummer van Teen Vampires uit, waarin twee muzikanten ruzie met  
elkaar krijgen. Wat we zagen is een verering van onkunde, een  
bevrijding, iedereen was ineens gelijk."

Het is een bijkans ideologische benadering van de werkwijze. Anti- 
corporate, anti-mainstream, doorgaans links georiënteerd. Volgens  
Reynolds is dat aspect van DIY in de loop der jaren verdwenen, zeker  
ook bij de recente 'revival' van het begrip DIY sinds de opkomst van  
het internet. "DIY is een waardevrije term geworden. Er zijn  
uitzonderingen, maar de meeste labels zijn een vorm van micro- 
kapitalisme. Dat is niet zo raar. In de dagelijkse gang van zaken  
hebben labels te maken met cashflow, met bevoorrading, dat soort  
dingen. DIY zonder de rebellie is een neutrale term geworden."

Dat verlies aan ideologie is niet alleen jammer, het is zelfs ronduit  
gevaarlijk, denkt Mark Fisher, de spreker na Reynolds. De Brit is  
schrijver van het boek 'Capitalist Realism, is there no alternative?'.  
De felle spreker trekt van leer tegen de progressieve elite, die zich  
door het neo-liberalisme in de hoek heeft laten drukken. "De  
mainstream is misschien wel groter dan ooit. Kijk naar X-factor. Dat  
komt doordat 'wij' ons er niet meer mee bemoeien. We noemen het post- 
politiek, maar in feite is het alleen het einde van 'onze' politiek.  
De rechterflank is actiever dan ooit en heeft op vele vlakken het heft  
in handen genomen, onder meer in de mainstream media. Distributie is  
niet meer schaars, aandacht en tijd wel. Zeker in de publieke ruimte.  
Let wel: bands als The Pop Group of Joy Division namen geen genoegen  
met de nummer 1 positie in de alternative charts. Ze wilden The  
Beatles zijn."

Ook Reynolds is bepaald niet optimistisch over de nieuwste golf DIY  
die het internet overspoelt, al gaat hij minder ver dan Mark Fisher.  
Volgens hem heeft iedere opleving te maken met nieuwe technologische  
vooruitgang. In de postpunktijd waren dat onder meer de uitvinding van  
betaalbare synthesizers en drumcomputers en het kopieerapparaat,  
belangrijk wapen bij het maken van fanzines. Nu zijn weer wat hordes  
weg genomen, en dat is niet per se goed. "Het is niet moeilijk om iets  
fatsoenlijks te maken. En als het af is, heb je met Bandcamp en  
Soundcloud ook nog de tools om het te verspreiden. Het meeste van wat  
uitkomt is niet schadelijk, maar heeft ook geen waarde voor ieder  
ander dan de maker. In Amerika bijvoorbeeld zijn duizenden groepen die  
samenkomen om bluegrass te maken. Ze voegen niets nieuws toe, ze  
behouden het genre in feite. Daar is op zich niets mis mee, maar het  
is geen kunst. Zelf heb ik toevallig twee synthesizers voor kerst  
gekregen. Wat ik daarop maak is het aanhoren niet waard. Maar veel  
mensen brengen dat soort werk wel uit. En dan ineens komt het in een  
context terecht dat het naar artistieke criteria beoordeeld kan worden."

DIY is niet alleen van zijn ideologische randje ontdaan, het is zelfs  
opgenomen door grote commerciële bedrijven, denkt Reynolds. YouTube  
heeft immers als belangrijke slogan 'broadcast yourself'. "DIY is  
hegemonie geworden, het is de nieuwe standaard. We liken, rebloggen,  
tweeten allemaal. Ik hoorde laatst iemand zeggen: is interactiviteit  
de nieuwe passiviteit? Het internet is een gecontroleerd systeem, en  
we zijn verslaafd geraakt aan al die kleine herhalingshandelingen. Een  
ander punt van kritiek is het feit dat dingen niet per se beter worden  
als ze gemakkelijker worden. Het analoge tijdperk kende al een crisis  
van overproductie. In 1985 heb ik er eens een stuk over geschreven in  
een fanzine dat ik toen runde. Nu is dat nog veel sterker. En er is  
een miljoen blogs om alles te verspreiden. Zo is een 'excess of  
access' ontstaan."

Die 'excess of access' wordt door veel gebruikers wel erg gemakkelijk  
als gegeven aangenomen, vindt Mark Fisher. "De grote bedrijven zijn  
blij met alle enthousiaste DIY. Kom maar op met jullie content, denken  
ze. Maar hoe kunnen we Mark Zuckerberg zomaar weg laten lopen met die  
miljarden. Het is ons harde werk. Zonder onze content is Facebook  
helemaal niks." Volgens Fisher gaan de ontwikkelingen dus veel verder  
dan kunst alleen. Het links progressieve kamp - waar de kunst volgens  
hem vrijwel een op een bij thuishoort - is niet ambitieus genoeg,  
heeft zijn vechtlust verloren, en laat zich overvleugelen door  
neoliberaal rechts. "Neoliberaal kapitalisme heeft het niveau van de  
onze cultuur drastisch verlaagd. Kijk naar de sluitingsceremonie van  
de Olympische Spelen. Dat is wat de mensen in Engeland willen zien.  
Het is Jessie J die op een gouden Rolls Royce staat te zingen dat het  
prijskaartje er niet toe doet."

"Terug naar het optimisme", besluit Reynolds. "Iedere week komt er wel  
iets langs - een blog, een mixtape, iets dat me boeit. Iets dat nooit  
zou hebben bestaan zonder DIY, zonder de toegankelijkheid van  
distributie. Je moet je als maker altijd de vraag stellen wat je  
onderscheidt. Wat is de 'it' in Do It Yourself? Maak iets dat  
innovatief of extreem is. Iets dat nog niet in de mainstream wordt  
aangeboden, of waar dan ook. No offense aan sixties garagerockgroepen.  
Of eigenlijk wel: die muziek heeft waarde voor de mensen die het  
maken, maar het is geen interessante kunst. Tegelijkertijd is DIY  
misschien wel noodzakelijker dan ooit, omdat uitgevers en major labels  
zich alleen nog maar richten op de blockbusters." Een oplossing voor  
de crisis die cultuur volgens Reynolds in het digitale tijdperk  
doorstaan is, heeft hij niet. Wel de voorlopige conclusie dat DIY in  
deze tijd een tweesnijdend zwaard is. "Het goede aan DIY is dat er  
geen grenzen zijn. Het slechte aan DIY is… dat er geen grenzen zijn."


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).