[Nettime-nl] Ippolita Collectief: Internet: De democratische Illusie I-02

[Patrice Riemens <patrice@xs4all.nl>]

Ippolita Collektief
Internet: De Democratische Illusie.

Hoofdstuk I
In het tijdperk van de sociale media

. . . . .
(vervolg op I.01)

Een nieuw industrieel model

De bewering dat wij ermee moeten ophouden om alsmaar meer te produceren 
heeft vandaag de dag sterk aan originaliteit ingeboet. Dit geldt ook 
voor het bestrijden van het geloof in de mogelijkheid van een onbeperkte 
groei, ook, of met name, in het digitaal domein. En toch komen er elke 
dag meer volstrekt nutteloze gadgets op de markt. Ons uitgeputte wereld 
zou er veel aan hebben om afscheid te nemen van dit model, maar dan 
zouden wij het alternatief met z’n allen moeten bedenken en opbouwen. Om 
dit te kunnen doen, moeten we eerst om ons heen kijken, onszelf 
aankijken, en met elkaar gaan delen.

Allereerst zouden wij afstand moeten doen van de gedachte dat de 
informatie technologieën neer komen op een verzameling min of meer 
geautomatiseerde informatie management technieken. Zij gaan namelijk 
veel verder en zijn doorgedrongen in tal van activiteitsdomeinen, en 
deze dientengevolge veranderd. Bovendien worden deze technieken steeds 
vaker aangezien voor een remedie op  sociale problemen, variërend van 
politieke crises tot criminaliteit. Echter, van automatisatie naar 
delegatie, oftewel uitbesteding, is het maar een kleine stap [*], en 
elke technische ‘oplossing’ heeft onherroepelijk sociale consequenties! 
In plaats van ons aan te moedigen om de gepaste middellen of 
instrumenten, voor duidelijk omschreven problemen en uitdagingen te 
zoeken, smeert men ons een alom inzetbaar ‘oplossing’ aan, die bovendien 
helemaal onafhankelijk van de menselijke wil zou opereren. Maar de 
maatschappij en de sociale verhoudingen, als ook de politiek en het 
uitoefenen van macht en gezag vertegenwoordigen geen problemen die men 
in een keer, eens en voor altijd, kan oplossen, zij zijn in tegendeel 
constituerende elementen van onze levens. Door die problemen en 
uitdagingen krijgen onze levens een zin. De vraag is dus hoe wij het zo 
ver hebben laten komen.

De inherente logica van de informatie technologieën stoelt op de 
cybernetica en zijn feedback loop systemen. Het in gebruik nemen van een 
technologisch stuk gereedschap heeft een directe invloed op de manier 
waarop wij onze omgeving waarnemen, en dit zowel op het fysieke als wel 
op het sociaal en psychologische vlak. Dan muteert technologie in 
ideologie. Maar door de werking van de feedback loop stellen de 
cybernetische systemen ook voortdurend hun eigen werking bij. Zo heeft 
Google deze recursieve logica tot het basisprincipe van zijn formidabele 
organisatie gemaakt. Dankzij zijn gebruikers ‘vindt het zich zelf uit’, 
elke keer opnieuw. De rest van de ‘stack’ [**], Amazon, Facebook en 
Apple gebruikt exact de zelfde methode. Derhalve kunnen de informatie 
technologieën beschouwd worden als een ‘auto-poetisch’ geheel van 
machines die zich voeden op de gegevens die hun dag in dag uit door 
miljoenen menselijke gebruikers aangebracht worden.

De minimale samenstelling van dit soort ‘mega-machines’ is vrij 
eenvoudig: je hebt slechts een datacenter, een handvol elite coders, en 
een geheimhoudingsclausule om het geheel dicht te grendelen nodig. Wat 
voor gegevens verzameld worden doet er nauwelijks toe. Wat belangrijk 
is, is goedkoop aan die gegevens te komen - liefst zelfs gratis. Maar 
toen deze relatief goedkope nieuwe wijze van industriële productie 
ontstond, was de manier om deze databanken om te toveren tot 
overvloedige winstbronnen voor hun eigenaren nog niet uitgevonden. 
Weliswaar bestond Internet toen al, maar de connectiviteit was nogal 
belabberd. Nochtans kwam er gaandeweg meer bandbreedte, voor een deel 
dankzij allerlei beleidsmaatregelen, subsidies en investeringen die tot 
doel hadden “de toegang tot Internet te democratiseren”, dan wel “de 
digitale ongelijkheid te overbruggen” - terwijl en passant de openbare 
telecommunicatie diensten stukjes bij beetjes verder geprivatiseerd 
werden. Tarieven daalden, al bleven ze in sommige gevallen, zonder enige 
aanwijsbare reden, bovenmatig hoog. Opslag capaciteiten stegen 
aanmerkelijk, en toen kwam er ook een antwoord op de eerder gestelde 
vraag, hoe van die databanken melkkoeien te maken: laat de datacenters 
vollopen met inhoud die door de gebruikers zelf aangedragen werd op het 
moment dat zij alles online zetten wat op PC’s, hun laptops, hun 
camera’s en smartphones stond. Een nieuwe mythe zag het daglicht: dat 
van onbeperkte groei aangejaagd door de onmetelijke winsten die 
gegenereerd werden door het onophoudelijk opladen van gegevens door 
gebruikers. ‘Web-ization’ en ‘Cloud-ization’ waren aan hun 
triomfantelijke opmars begonnen. Vandaag de dag zijn de beloften even 
grandioos als ooit, de alsmaar voortschrijdende informatisering heeft 
nog wijde perspectieven. En vergeet niet: “iedereen kan nu publiceren!”.

Deze hele opzet werkt natuurlijk alleen als en doordat de gebruikers er 
aan  … meewerken.

(wordt vervolgd)

————

[*] ‘Delegatie’ is een favoriet woord van Ippolita. Daarmee wordt het 
proces aangeduid waarbij men zijn eigen  andelingen ‘uitbesteedt’ aan 
een ander agent, m.n. een machine of een stuk software, en daarmee de 
eigen verantwoordelijkheid ervoor a.h.w. doorschuift.

[**] Het woord is van Bruce Sterling, die daarmee, naast de ‘GAFA’ 
(Google, Apple, Facebook, Amazon) ook Micro$oft bedoelde.
cf. Alexis C. Madrigal, "Bruce Sterling on Why It Stopped Making Sense 
to Talk About 'The Internet' in 2012", The Atlantic, Dec 27, 2012
http://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/12/bruce-sterling-on-why-it-stopped-making-sense-to-talk-about-the-internet-in-2012/266674/
zie ook: 
http://www.well.com/conf/inkwell.vue/topics/459/State-of-the-World-2013-Bruce-St-page07.html#post155 
(Entry dated Mon 7 Jan 13 08:06)

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).