nettime-nl: Europartrein

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

De Europartrain komt naar Nederland

De Europartrain is een hedendaagse-kunsttentoonstelling, die in het kader
van de eenwording van Europa staat. De kunsttrein zal in twee jaar door
tien landen in Europa reizen. In maart 1997 is het project vertrokken uit
Thessaloniki, de toenmalige Culturele Hoofdstad van Europa en de
tentoonstelling is tot nu toe enthousiast verwelkomd op veertien stations
in Griekenland, Klein Joegoslavië, Hongarije en Oostenrijk. In september
van dit jaar is de Europartrain in Nederland, waar de tentoonstelling naar
verwacht een even groot succes zal blijken.  Daarna zullen Denemarken,
Noorwegen, Zwitserland en Duitsland worden bezocht. De reis zal in de
zomer van 1999 eindigen in het Duitse Weimar, dat dan de culturele
hoofdstad van Europa is. Tijdens zijn reis door Europa wordt de trein
steeds langer. In alle landen die worden bezocht stellen de nationale
spoorwegen een nieuwe wagon ter beschikking. Voor elk land zijn curatoren
benoemd, die lokale kunstenaars uitnodigen hun medewerking aan het project
te verlenen. De kunstwerken worden in de wagon van het betreffende land
tentoongesteld.  Tijdens de reis wordt steeds nieuw werk in de trein
geplaatst en wordt het opgebouwde kunstenaarsnetwerk verder uitgebreid.
Het doel van de Europartrain is om verschillende culturen door kunst
nauwer met elkaar in contact brengen. De Europartrain wil kunst daarom
toegankelijk maken voor een zo breed mogelijk publiek. Het project is niet
alleen interessant voor kunstminners, maar voor iedereen in Europa. 

Concept Nederland

In oktober komt de Europartrain naar Nederland.  In zeven treinwagons uit
Nederland, Denemarken, Griekenland, Klein Joegoslavië, Hongarije en
Oostenrijk zal werk van een groot aantal hedendaagse kunstenaars worden
getoond. Ieder land wordt vertegenwoordigd door een `culturele
ambassadeur’, die als intermediair tussen de verschillende curatoren en
kunstenaars fungeert. Niet alleen kunstwerken, maar ook kunstenaars gaan
op reis. Een aantal van de kunstenaars uit het opgebouwde netwerk zullen
Nederland bezoeken; drie uit ieder land. Zij zullen de trein in 2 weken
voor de opening inrichten. De werktitel in Nederland is TERIRITORIUM.  Een
gedeelte van iedere wagon wordt daarbij omgevormd tot een zogenoemde
‘network lounge’, ingericht met meubels en andere voorwerpen uit het land
van herkomst. Vanuit dit ‘thuis’ zullen de kunstenaars de rest van hun
wagon inrichten. Zij zullen hierbij de Europese gedachte vanuit hun eigen
cultuur vormgeven. De kunstenaars uit de verschillende landen zullen in de
wagons ook met elkaar samenwerken. De nadruk ligt daarbij niet alleen op
de individuele persoonlijkheid van de kunstenaar, maar ook op zijn
culturele achtergrond. De Europartrain kan worden gezien als een karavaan
van ambassades. Iedere wagon draagt een nationale cultuur uit en samen
verbeelden zij één Europa.  Uiteindelijk wordt de Europartrain één
kunstwerk, dat niet alleen de verscheidenheid, maar ook de eenheid van
Europa zal uitdragen. 

Culturele politieke betekenis

De grenzen van Europa zijn in beweging! Dit zou als metafoor kunnen gelden
voor een ander beweeglijk gebied, de hedendaagse kunst. Mensen vragen zich
steeds meer af wat kunst nu eigenlijk is en welke plaats zij inneemt in
onze samenleving. Het is in ieder geval allang niet meer zo dat de kunst
zich tussen vier muren afspeelt waar een select publiek de werken
aanschouwt. Kunst heeft ook buiten die vier muren een bestaansrecht,
waarschijnlijk juist meer dan daarbinnen. Laat de kunst leven, breng de
kunst bij de mensen en dan niet het selectieve publiek, maar alle
Europeanen. Het museum moet meer aansluiting vinden bij de samenleving en
het publiek. Dan zal een groter publiek dan voorheen toegang krijgen tot
de kunst.  Waarom zou het museum niet net zoals de kermis en het circus
naar de stad kunnen komen met een lange karavaan met kunstwerken en
performances. Een mobiel museum dat al naar gelang de plaats een andere
gedaante aanneemt. De plek waar het museum neerstrijkt krijgt een
toegevoegde waarde. De tentoonstelling is open en veranderlijk, net als de
openbare ruimte en de bezoeker of de voorbijganger krijgt de mogelijkheid
te participeren. Grenzen van wat tentoonstelling is en wat niet vallen
weg. Er ontstaan ‘contact zones’ waar een dialoog tussen het publiek en de
kunst kan plaatsvinden.  De kunst is volop in beweging. Tijdens deze
Europese tour kunnen kunstwerken gewisseld worden, nieuwe kunstwerken
worden tentoongesteld, andere verdwijnen weer uit de collectie of worden
tijdelijk opgeslagen.  Kunstenaars kunnen zich gedurende het verblijf van
het museum aansluiten en misschien wel een tijdje meereizen. Ook de
suggesties van het publiek op de verschillende locaties kunnen worden
ingepast. Zo ontstaat er een wisselwerking tussen het mobiele museum en
haar gebruikers, waarbij er voldoende mogelijkheden zijn te participeren
en de tentoonstelling te beďnvloeden. De wisselwerking tussen kunst en
haar gebruikers maakt dat de werken gaan leven en dat de scheidslijn
tussen het museum en de maatschappij steeds meer vervaagd. 

De koffers

Tot voor kort was de trein een verzamelplaats van culturele bagage in de
vorm van koffers. Ze werden tentoongesteld in de wagons. Tot en met de
periode in Oostenrijk werden de kunstenaars gevraagd om een persoonlijke
invulling van het thema koffers te geven, wat veel laat zien over de
kunstenaar zelf als wel de keuze hoe hij\zij deze bagage in het leven
gebruikt. In de eerste fase van het project realiseerde we ons dat er
buiten het maken van een kunstwerk er geen echte betrokkenheid meer was
van de kunstenaars bij de trein.  Aangezien we het van belang vinden voor
de ontwikkeling van de processen dat er een actief netwerk is van
kunstenaars en curatoren, hebben we besloten het concept van de
tentoonstelling te veranderen van een statische tentoonstelling in actieve
‘Network Lounges’. 

Het Publiek

De Europartrain is laagdrempelig en gericht op een breed publiek. De
tentoonstellingen worden gehouden op centrale stations in de stad en zijn
gratis te bezoeken. In de tot nu toe bezochte landen kwamen per dag
gemiddeld honderdvijftig tot tweehondervijftig geďnteresseerden naar de
trein. Tijdens de openingen worden ongeveer duizend bezoekers verwacht. De
Europartrain heeft als belangrijk doel de interactie tussen het publiek en
de kunst te bewerkstelligen. Bezoekers trekken van de ene Europese cultuur
naar de andere. Door een bezoek aan de trein wordt dan ook de gedachte aan
`reizen’ opgeroepen. Daarmee worden de typerende kenmerken van de eigen
cultuur en de relatie met de rest van Europa duidelijk. De bezoekers
worden bovendien aangezet na te denken over de inrichting van de trein en
krijgen de kans de tentoonstelling te beďnvloeden. Zo ontstaat er een
wisselwerking tussen de kunst en de bezoekers.  Satelliettentoonstellingen
op verschillende lokaties in de stad en podiumdiscussies maken deel uit
van het project.  Er is bovendien een educatief programma ontwikkeld voor
middelbare scholieren. In heel Nederland worden tweehonderdvijftig scholen
uitgenodigd om de trein te bezoeken. De scholieren zullen opdrachten over
kunst en Europa maken en worden aangemoedigd over deze onderwerpen na te
denken. De Europartrain wil leerlingen bij de kunst te betrekken en zo hun
cultuurbesef stimuleren.

Publiciteit 

In de tot nu toe bezochte landen hebben de media veel aandacht aan de
Europartrain besteed. Het project heeft dankzij deze uitgebreide aandacht
in dagbladen, tijdschriften, op radio en televisie een groot publiek weten
te bereiken. Voor iedere opening worden persberichten verstuurd en wordt
een publiciteitscampagne gehouden. Stichting De Blinde Schilders is
verantwoordelijk voor de publiciteit van het project in Nederland. De
stichting werkt daarbij samen met internationale spoorwegmaatschappijen en
met culturele organisaties en sponsors uit de bezochte landen. De
tentoonstelling gaat in iedere stad van start met een feestelijke opening.
De trein wordt geopend door hoogwaardigheidsbekleders, zoals in Budapest,
Lotz Károly, de Hongaarse minister van transport. Tijdens de
tentoonstelling wordt op een centrale lokatie in de stad bovendien een
Europartrain-container geplaatst. Deze is ingericht als een kijkdoos met
informatie over de tentoonstelling. 

Stichting De Blinde Schilders

Postal address:
        Post Box 1136
        1000 BC Amsterdam / NL

Visiting address:
        Oostelijke Handelskade 33
        Amsterdam, Holland
Tel. + 31 20 419 49 49
Fax  + 31 20 419 10 90
Mobile + 31 6 55 35 63 43
E-mail  kaliwoda@euronet.nl   
www  http://www.blindpainters.org (vanaf 25.8.98)

--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.